خلاصه مدیریتی
با کشف میادین عظیم گازی در شرق مدیترانه، اسراییل امیدوار است علاوه بر تأمین انرژی مورد نیاز خود، بتواند در بازار گاز منطقه ای نیز نقش آفرینی کند. سهم گاز در سبد انرژی این رژیم در حال افزایش است و تل آویو می‌کوشد تا در سال‌های آتی نیاز خود به سایر حامل های انرژی را به حداقل برساند. با این وجود به دلیل حجم بالای ذخایر، این رژیم در سال‌های آتی با مازاد عرضه روبه‌رو خواهد بود و به همین دلیل چشم به صادارت انرژی به کشورهای پیرامونی دوخته است. اروپا، اردن و ترکیه به عنوان گزینه های اصلی صادارت گاز اسراییل به شمار می‌روند. از میان سه گزینه موجود، تاکنون صادرات گاز به اردن عملیاتی شده و دو گزینه ترکیه و اروپا همچنان درگیر و دار چالش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه ای قرار دارند.
کار اسراییل برای صادرات گاز به اروپا و ترکیه بسیار دشوار است. اسراییل که با فقدان امنیت پیرامونی دست و پنجه نرم می‌کند، باید هزینه های بسیار بالایی برای احداث خط لوله از بستر دریا بپردازد تا بتواند با اطمینان بیشتری گاز خود را به کشورهای موردنظر منتقل کند. منطقه شرق مدیترانه آکنده از اختلافات حقوقی و تاریخی است که هر یک مانعی بزرگ پیش روی صادرات گاز اسراییل قرار می دهند. اختلاف اسراییل با دولت لبنان در مورد تقسیم بندی حوزه های گاز خیز در شرق مدیترانه از جمله تهدیدهای جدی پیرامون تل آویو است. در سال های گذشته با اضافه شدن مصر به جمع مدعیان صادرات گاز به اروپا و ترکیه، امیدهای اسراییل کم رنگ تر نیز شد. مصر به دلیل قابلیت های به مراتب بیشتر، گزینه جذاب‌تری برای کشورهای واردکننده گاز در این مناطق است و همین امر سبب شده تا اسراییل برای نقش آفرینی در بازار گاز، نیازمند همکاری مصر باشد.
اسراییل تلاش می کند تا با استفاده از موقعیت ژئواکونومیک، زیرساخت‌های گاز مایع و همچنین نفوذ این کشور در جهان اسلام، چالش‌های امنیتی، اقتصادی و سیاسی خود را برای صادرات گاز دور بزند. از جمله اینکه اسراییل با استفاده از موقعیت ترانزیتی و همچنین روابط نزدیک مصر با عربستان سعودی در طرح‌ها و برنامه‌های بلندمدت توسعه اقتصادی ریاض سهم قابل توجهی بیابد. به نظر می‌رسد از جمله اهداف اصلی این رژیم، کامل کردن طرح های منطقه ای واشنگتن برای انزوای جمهوری اسلامی ایران است.
در حال حاضر این فرصت برای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که با تلاش‌های منطقه‌ای و همکاری‌های دو یا چندجانبه مانع از تأثیرگذاری اسراییل بر معادلات منطقه‌ای بازار گاز شود. همکاری جمهوری اسلامی ایران با روسیه، ترکیه، قطر و مصر با هدف محدودسازی حداکثری نقش اسراییل در بازار گاز، تقویت توان دفاعی و نظامی متحدان منطقه ای از جمله حزب الله و حماس به منظور پر هزینه کردن احداث خط لوله و توسعه ادراک ناامنی، استفاده از ظرفیت های مجمع کشورهای صادرکننده، کمک به دولت لبنان برای بهره برداری از میادین گازی و… می‌تواند بخشی از اقدامات تهران در راستای مهار نقش روبه گسترش اسراییل در بازار منطقه ای گاز باشد. حضور و نقش آفرینی گازپروم در صنعت نفت و گاز اسراییل اگرچه می تواند در تحکیم و تقویت مناسبات دوجانبه مسکو تل‌آویو اثرگذار باشد، اما همزمان می‌تواند به عنوان مسیر نفوذ به صنعت و نفت گاز اسراییل نیز محسوب شود.
این در حالی است که به نظر می‌رسد مهم‌ترین گزینه پیش روی تهران در این زمینه اجرای پروژه خط لوله اسلامی است. این طرح اگرچه در حال حاضر با چالش‌های امنیتی متعددی روبه رو است، اما بهترین و اثرگذارترین اقدام به منظور مهار و تحدید نفوذ روبه گسترش تل‌آویو در عرصه تجارت منطقه‌ای انرژی است. با توجه به ذخایر و قابلیت‌های گازی جمهوری اسلامی ایران در بازار منطقه‌ای، به نظر می رسد در صورت عملیاتی شدن خط لوله اسلامی، فرصت‌های صادرات گاز اسراییل به حداقل برسد.
علاوه بر این جمهوری اسلامی ایران باید گزینه‌های دیگری را نیز برای اتصال منابع انرژی خاورمیانه به دریای مدیترانه بر روی میز قرار دهد. در پایان باید افزود مهار نقش‌آفرینی اسراییل در بازار منطقه ای گاز یک ضرورت راهبردی به شمار می‌رود. اسراییل تلاش می‌کند تا با ابزار انرژی خود را به مرزهای جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران نزدیک کند تا ضمن تشدید ناامنی در محیط پیرامونی این کشور، مانع از پیشرفت نفوذ و دسترسی منطقه‌ای تهران شود. لذا در شرایط کنونی فعال‌سازی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران در بازار منطقه‌ای گاز طبیعی به منظور توسعه پروژه‌های مشترک و گسترش خطوط لوله همسو با اهداف و منافع ملی راهبردی تهران در عرصه سیاست خارجی و امنیتی است.
