loader image

تخصصی‌ترین کانون تفکر انرژی مرجع سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حوزه انرژی رصد و تحلیل بین‌المللی تحولات بخش انرژی

گزارش‌های ویژه

بررسی حکمرانی امنیت سایبری صنعتی شبکه برق (مطالعه موردی: امریکا و هند)

۱۴۰۳/۰۳/۰۶

خلاصه مدیریتی انرژی الکتریکی پیش­نیاز مهمی در پیشرفت حوزه­های اقتصادی،

توصیف و بررسی آماری شبکۀ برق ایران و برخی کشورهای همسایۀ آن

۱۴۰۲/۰۷/۱۵

خلاصه مدیریتی صنعت برق یکی از صنایع مهم و راهبردی

بررسی نقش سوپراسکوها در اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی در روسیه و درس‌آموخته‌هایی برای ایران

۱۴۰۲/۰۷/۰۵

بررسی وضعیت، ساختارها و چگونگی شکل‌گیری بازار بهینه‌سازی انرژی در روسیه جوانب و نقاط پیدا و پنهانی را در بر دارد که می‌تواند برای سیاست‌گذاران و سیاست‌پژوهان حوزه بهره‌وری انرژی حائز اهمیت باشد. از طرفی روسیه به عنوان یکی از کشورهای مهم صادرکننده انرژی (نفت و گاز) و در عین حال یکی بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی، نمونه دقیق و آموزنده‌ای نیز برای ایران در راه ایجاد بازارهای بهینه‌سازی انرژی است.
آنچنان که در این گزارش نیز به تفصیل از آن یاد شده، ساختار حکمرانی انرژی در روسیه از انسجام و یکپارچگی بالایی برخوردار است. «کمیسیون برنامه توسعه سوخت، انرژی و محیط‌زیست» عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری و تنظیم‌گری در روسیه است که مسئولیت آن نیز برعهده رئیس جمهور مستقر است. ورود مستقیم شخص اول روسیه در مسائل انرژی نشان از جایگاه مهم آن در ساختار حکمرانی این کشور دارد. همچنین با بررسی‌های انجام شده و با توجه به ساختار قدرت در روسیه، قوانین حاکم در حوزه بهره‌وری انرژی عمدتا فرابخشی و دستگاه‌های متولی پروژه‌های بهره‌وری انرژی با سطوح عالیِ ساختار سازمانی فعالیت می‌کنند.
یکی از راهبردهای عقلانی روسیه در پیاده‌سازی سیاست‌های بهره‌وری انرژی، ترکیب سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی با یکدیگر است. طبق نمودارهای افزایش قیمت انرژی در دو دهه اخیر، همواره افزایش قیمت انرژی با معرفی سیاست‌های جدید و تقویت و توسعه پشتوانه سیاست‌های غیرقیمتی همراه بوده است. این مدل می‌تواند الگوی مناسبی برای ایجاد ساختار بازار بهینه‌سازی انرژی و پیاده‌سازی سیاست‌های بهره‌وری انرژی در ایران نیز باشد.
علی‌رغم تحولات جدی از سال ۲۰۰۸، با بررسی نرخ رشد اقتصادی یک دهه اخیر در روسیه، این کشور توفیق آنچنان چشم‌گیری در توسعه بازار بهینه‌سازی انرژی و کاهش شدت مصرف انرژی و انتشار کربن در بازه ۱۰ ساله و حتی ۲۰ ساله گذشته نداشته است. مهم‌ترین عوامل رشد ناقص بازار صنعت اِسکو در روسیه نابالغی شرکت‌های خدمات انرژی و قوانین دست و پاگیر دولتی است. مناقصه‌های پُر هزینه، دسترسی سخت به منابع مالی و شرایط سخت سرمایه‌گذاری فضا را برای ورود شرکت‌های خدمات انرژی خصوصی و کوچک سخت کرده است. همچنین تصدی‌گری دولتی در قالب شرکت‌های خدمات انرژی عرصه را برای رقابت و ارزندگی پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی تنگ کرده است. باتوجه به ساختار بنگاه‌ها و شرکت‌های فعال اقتصادی در ایران نیز می‌توان پیش‌بینی کرد که موضوع تصدی‌گری دولتی می‌تواند همچون روسیه در ایران نیز مانع رشد و بلوغ شرکت‌های خدمات انرژی خصوصی شود. هرچند تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد رهبری و پیشگامی یک سوپراِسکوی دولتی برای شکل‌دهی و سامان‌بخشی به زیست‌بوم بازار بهینه‌سازی انرژی می‌تواند الگوی مفیدی برای ایران نیز باشد ولی تعمیم این پیشگامی به سایر بازیگران این زیست‌بوم به هیچ وجه در توسعه و پویایی عمیق این بازار موثر پیش‌بینی نمی‌شود.