تغییر در مسیر تجارت جهانی نفت، گرچه در نگاه اول به‌ضرر بازارهای نفت ایران به‌ویژه در چین و هند به نظر می‌رسد، امری که از طریق دیپلماسی فعال انرژی با طرف‌های روس و فعالان بازار نفت هند و چین قابل‌حل است، اما با کمی تعمق و درنظرگرفتن تمام ملاحظات اقتصادی و ژئوپلیتیکی می‌توان فرصت‌های مناسبی برای بهره‌برداری ایران از موقعیت به‌وجودآمده یافت، از جمله خرید فراورده‌های نفتی تخفیفیِ روسیه برای تأمین نیاز داخل با هزینه‌ای به‌مراتب کمتر، تسهیل فرایند واردشدن نفت ایران به بازارهای جهانی به‌ویژه اروپا و ایجاد مراکز سوخت‌گیریِ کشتی در خلیج فارس یا دریای خزر از طریق فراورده‌های نفتی و پالایشیِ تحریمی روسیه.

تحولات اخیر بازارهای جهانی انرژی به‌ویژه نفت و گاز، در نتیجه مناقشه روسیه و اوکراین در این گزارش مفصل بدان پرداخته شد، شرایط را برای نقش‌آفرینی پررنگ‌تر ایران در مبادلات اقتصادی فراهم کرده است. به نظر می‌رسد، اروپا عظم خود را برای حذف روسیه از بازار انرژی این اتحادیه جزم کرده است. گرچه احتمال موفقیت طرح اتحادیه اروپا برای جایگزینی گاز روسیه در کوتاه و میان مدت بسیار کم است، این رویداد می‌تواند برای ایران دارای فرصت‌های متعددی مانند، امکان افزایش صادرات گاز به اروپا، تبدیل شدن به نقطه اتصال مراکز تولید گاز مانند قطر و ترکمنستان به اروپا و تبدیل شدن به تولیدکننده ال ان جی داشته باشد. در حوزه نفت خام اما علاوه بر به وجود آمدن فرصت نقش آفرینی ایران در بازارهای اروپایی و فرصت همکاری با روسیه در حوزه نفتکش، نفت ایران در بازارهای آسیایی باید با یک رقیب بسیار قوی، نفت تخفیفی روسیه، رقابت کند. در مجموع، روی کاغذ فرصت‌های مختلفی تنها در حوزه نفت و گاز برای بهره‎برداری از شرایط موجود وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و دیپلماسی قوی با کشورهای ذی نفع است.

جنگ روسیه و اوکراین از جهات مختلفی بر اقتصاد و آرایش ژئوپولتیک دنیا اثرگذار خواهد بود. درک صحیح و درست این آثار می‌تواند ایران را در اتخاذ راهبردهای مناسب برای پیشبرد منافع اقتصادی و در عین حفظ امنیت یاری نماید. از این رو در این گزارش تلاش شده تا با بررسی اجمالی تحولات مربوط به جنگ روسیه و اوکراین، نظام مسائل تحولات مربوط به این جنگ در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران استخراج شود.