بازارهای جهانی نفت بهشدت در حال تغییر است. ظهور وسایل نقلیۀ الکتریکی و فشار فزاینده برای کربنزدایی بخش حمل و نقل بدین معناست که برای اولین بار در بازار نفت رقابت قابل توجهی شکل گرفته است. این موضوع باعث شده تا مفسران و کارشناسان تمرکز خود را به اوج تقاضای نفت معطوف کنند. نیروهای مختلفی که بهبود بهرهوری، کاهش انتشار کربن و بهبود کیفیت هوای شهری را دنبال میکنند احتمالاً باعث خواهد شد تا در آیندهای نه چندان دور رشد بیوقفۀ تقاضای نفت طی سدۀ گذشته متوقف شود.
همزمان، سمت عرضۀ بازارهای نفت نیز متحول شده است. رونق تولید نفت شیل، بهویژه در آمریکا، بهواسطۀ تکنیک شکست هیدرولیک (که به فراکینگ شناخته میشود) و شکوفایی تولید نفت از آبهای عمیق، بهویژه در برزیل، منابع جدید و منعطفی از نفت را برای مصرفکنندگان فراهم آورده است. در کل، استفاده از فناوریهای نوین، بهویژه فناوریهای حوزۀ دیجیتال، این امکان را فراهم کرده است تا منابع نفت جدید بسیاری طی ۲۰ الی ۳۰ سال آینده استخراج شود.
اولین پیامدی که چنین تغییراتی در پی خواهد داشت، رقابتی شدن بازار نفت است. به عبارت دیگر در پارادایم جدید رانت اقتصادی از فروشنده به خریدار منتقل شده است و این فروشندگان نفت هستند که باید بازار پایداری برای نفت خود ایجاد کنند.
در چنین شرایطی ضمن افزایش تلاش برای متنوع ساختن اقتصاد به گونهای که کشور بدون درآمدهای نفتی دچار کسری بودجۀ عظیم نشود، یکی از راهکارهای اساسی برای فروش نفت میتواند ایجاد همکاریهای بلندمدت با کشورهایی باشد که کانون اصلی افزایش تقاضای نفت طی سالهای پیش رو هستند. مهمترین آنها عبارتند از هند و چین که هر دو کشور نیز برنامههای ویژهای برای افزایش ظرفیت پالایشی و پتروشیمی خود دارند. جمهوری اسلامی ایران میتواند با تعامل با این کشورها و مشارکت در ساخت واحدهای پالایشی و پتروشیمی در ازای تأمین خوراک این واحدها توسط نفت ایران، تقاضای پایداری برای نفت خود ایجاد کند.
