خلاصه مدیریتی
با توجه به حجم بالای گازهای همراه نفت سوزانده شده (گازهای مشعل) در کشور (۴۲ میلیون متر مکعب در روز) و اهمیت زیست‌محیطی و اقتصادی، وزارت نفت و شرکت ملی نفت در شرایط فعلی با رویکردی مبتنی بر حضور بخش خصوصی در نظر دارند تا طرح‌های جمعآوری گازهای مشعل را در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت از قبیل فروش گازهای مشعل به بخش خصوصی و بلندمدت از قبیل واگذاری واحدهای NGL به بخش خصوصی اجرا کنند.
ولی بررسی اجرای این طرح‌ها مبتنی بر حضور بخش خصوصی نشان می‌دهد که طی ۴ سال اخیر (از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷) هنوز واحد NGL ای به بهره‌برداری نرسیده و در طرح‌های کوتاه‌مدت نیز تنها شرکت تامکار گاز موفق به اجرای یک طرح شد که حجم کمی نسبت به گازهای مشعل را جمعآوری می‌کند. بررسی روند اجرای طرح‌های جمعآوری گازهای مشعل با حضور بخش خصوصی حاکی از این است که برخی موانع قانونی، اقتصادی-مالی، فنی و نهادی موجب شده است تا بخش خصوصی نتواند مطابق با انتظارت این طرح‌ها را به بهره‌برداری برساند، از جمله این چالش‌ها و موانع عبارتند از:
– مکانیسم قیمت‌گذاری دستوری محصولات (مایعات‌گازی) تولیدی از گازهای همراه نفت
– عدم‌شفافیت در فرمول ارائه شده شرکت ملی نفت برای قیمت‌گذاری گازهای همراه نفت
– تأمین مالی پروژه‌های جمعآوری گازهای همراه نفت
– پائین بودن قیمت برق تولیدی از گازهای همراه نفت
– فرسودگی تأسیسات موجود جمعآوری گازهای همراه نفت
– وابستگی تأمین خوراک واحدهای NGL به توسعه طرح‌های بالادستی
– نبود قانون جامع و کامل برای جمعآوری گازهای همراه نفت
– بروکراسی اداری در اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری جمعآوری و استفاده از گازهای همراه نفت
– عدم‌دسترسی سرمایه‌گذار بخش خصوصی به اطلاعات مربوط به مشخصات گازهای همراه نفت
– عدم‌هماهنگی بین بخش‌های مختلف مرتبط با اجرای طرح‌های گازهای همراه نفت
– وجود قدرت انحصاری در بخش‌های بالادستی و پائین‌دستی طرح‌های سرمایه‌گذاران بخش خصوصی
از اینرو، سیاستگذاران و سازمانهای مسئول (وزارت نفت و شرکت ملی نفت) بایستی راهکارها را به منظور رفع این چالش‌ها در نظر بگیرند. بر این اساس، بررسی‌ها نشان می‌دهد که به منظور رفع این چالش‌ها می‌توان راهکارهای زیر را مدنظر قرار داد:
– تصویب قانون جامع ساماندهی گازهای مشعل
– تدوین آئین‌نامه‌های داخلی در جهت تسهیل اجرای طرح‌های جمعآوری گازهای مشعل
– ثبات در قوانین، دستورالعمل‌ها و آئین‌نامه‌ها مربوط به برنامه‌های مذکور جمعآوری گازهای مشعل
– ایجاد مکانیزم مالی شفاف مرتبط با برنامه‌های جمعآوری گازهای مشعل توسط بخش خصوصی در بدنه شرکت ملی نفت و شرکتهای تابعه به منظور تسریع در اجرای این برنامه‌ها
– بکارگیری ابزارهای بدهی برای تأمین مالی طرح‌های جمعآوری گازهای مشعل
– ایجاد مکانیزم قیمت‌گذاری توافقی برای محصولات (مایعات گاز)
– اجازه صادرات گاز استحصالی از گازهای مشعل توسط بخش‌های خصوصی استفاده از زیرساخت‌های موجود
– استفاده از تأسیسات قابل حمل[۱] در مقیاس کوچک در طرح‌های جمعآوری گازهای مشعل
– ایجاد هماهنگی درون‌سازمانی برای کاهش بروکراسی اداری
– دادن اطلاعات دقیق و به‌روز مرتبط به گازهای مشعل به بخش‌های خصوصی
[۱]– Skid Mounted
