با توجه به کشف میدان گازی ساکاریا و برنامه‌های ترکیه در راستای جلوگیری از افزایش مداوم تقاضای گاز طبیعی در کنار سیاست تنوع‌بخشی به منابع واردات گاز طبیعی، قابل انتظار است که قرارداد صادرات گاز طبیعی ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ نمیتواند با شرایط و قیمت فعلی تمدید شود. با این وجود، ترکیه همچنان به‌منظور آنکه بتواند جایگاه راهبردی خود را به‌عنوان مرکز تجارت گاز طبیعی بین خاورمیانه، روسیه، و اروپا حفظ نماید تمایل خواهد داشت گاز طبیعی ایران را با قیمتی کمتر از قیمت گاز طبیعی در اروپا برای صادرات به کشورهای قاره سبز خریداری کند؛ با این وجود در راستای تأمین منافع حداکثری ایران در کوتاه‌مدت با در نظر گرفتن ۶ شاخص شامل:
- متنوع کردن سبد صادرات گاز طبیعی ایران؛
- ایجاد وابستگی ترکیه به ایران؛
- افزایش میزان درآمدهای ایران ناشی از صادرات؛
- اتخاذ گزینه‌ای که در آن اصل تجارت تحریمناپذیر باشد؛
- جلوگیری از تقویت ترکیه و ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک آن در منطقه؛
- برقراری رابطه اقتصادی ایران با اروپا.
راهبرد «فروش گاز طبیعی به ترکیه با قیمت نزدیک به قیمت گاز طبیعی در اروپا» به‌واسطه مزایایی شامل متنوع کردن سبد صادرات گاز طبیعی ایران، وابستگی ترکیه به ایران، افزایش میزان درآمدهای ایران ناشی از صادرات و تضعیف جایگاه ترکیه پیشنهاد میشود؛ اتخاذ این راهبرد نیازمند توجه به نکات زیر است:
- تحقق این راهبرد منوط به این است که در شرایط مذاکره، ایران در خصوص صادرات گاز طبیعی به ترکیه در موضع قوی‌تری نسبت به ترکیه قرار داشته باشد.
- ضروری است در صورت امکان با استفاده از ابزار قدرت و در صورت عدم توانایی در این خصوص با برگزاری مذاکرات ترکیه به پذیرش شرایط قرارداد ترغیب شود.
- در صورت مخالفت ترکیه با قیمت نزدیک به قیمت گاز طبیعی در اروپا، ایران بایستی قیمت خرید گاز طبیعی مایع شده ترکیه از کشورهای تأمینکننده و قیمت گاز طبیعی صادراتی خود به عراق را به‌عنوان خطوط قرمز تعیین کند.
تجارت (صادرات و واردات) گاز طبیعی با کشورهای منطقه نظیر ترکیه میتواند موجب شکلگیری یک بازار راهبردی به محوریت ایران شود. تجارت گاز طبیعی علاوه بر ایجاد وابستگی متقابل انرژی با سایر کشورها و تقویت امنیت ملی ایران، موجب اثرگذاری ایران بر قیمتگذاری این بازار و در نتیجه حداکثر کردن منافع اقتصادی کشور میشود. لذا در راستای اتخاذ راهبرد میان‌مدت و بلند‌مدت با تأکید بر فروش گاز طبیعی به ترکیه با قیمتی نزدیک به قیمت گاز طبیعی در اروپا، مسیرهای زیر در پیشروی ایران قرار خواهد داشت:
- راهبرد میان‌مدت: خرید گاز طبیعی کشورهای همسایه (بدون مرز مشترک با ترکیه) مانند ترکمنستان و مخصوصاً جمهوری آذربایجان و سپس فروش به ترکیه. در این صورت در راستای جلوگیری از ارتقاء نقش ترکیه در بازار گاز طبیعی جهان، صادرات گاز طبیعی با قیمتی نزدیک به قیمت گاز طبیعی در اروپا باید مدنظر قرار گیرد.
- راهبرد بلند‌مدت: انعقاد قرارداد ترانزیت گاز طبیعی با ترکیه.
